De Zutphensestraat was lange tijd de doorgaande weg tussen Arnhem en Zutphen, toch was deze vroeger een stuk smaller. Waar nu de stoep loopt waren eerder nog de voortuinen van de huizen langs de straat. Inmiddels is door de drukte en voor de veiligheid van de voetgangers een stoep overal noodzaak.
In 1898 is het pand op nummer 12 gebouwd, tegelijkertijd met twee andere huizen op de nummers 10 en 8 (tegenwoordig Hotel het Oude Postkantoor), één voor elk van de drie dochters van de bouwer, aannemer Carmiggelt. Dat het pand in 1898 – het kroningsjaar van Koningin Wilhelmina – gebouwd is, werd bevestigd door de vondst van een fles kroningschampagne met een glaasje onder de vloer. Er was ook een “geluksformulier” bijgevoegd.
Over de vroegste bewoners is verder weinig bekend. Enige tijd na de eerste bewoners woonde er een officiersvrouw wier naam het huis volgens de overlevering heeft gedragen: Huize Cornelia. De muurankers waar het naambord mee bevestigd was, zitten nog op de gevel.
Het pand heeft bijna 75 jaar een tandarts gehuisvest; van ongeveer 1940 tot 2012 hebben er drie tandartsen praktijk gehouden. Op de website behorend bij dit boek staat een herinnering aan de voor een schoolkind pijnlijke behandeling door de oude tandarts W.P.H. van Donkersgoed. Zijn assistente was in die tijd Jannie Berendsen, dochter van de toenmalige bloemist en zaadhandel aan de Schoolstraat. De ingang naar de praktijk was toen nog via de voordeur, waarna rechts de wachtruimte was (tegenwoordig de bibliotheek). Dat is begin jaren ’80 veranderd zodat praktijk en woonruimte meer gescheiden waren.
In de praktijk van tandarts Spits hing een uitvergroting van een oude ansichtkaart van rond 1915 aan de muur waarop het huis links op de achtergrond te zien is. Op de voorgrond staat rechts De Beelhorst, dat toen gemeentehuis was. Er lopen twee veldwachters, waarvan de namen bekend zijn: een heette Marten Plante, de andere Albert van der Linde. De kleinzoon van een van deze twee had later een winkel in het dorp, was patiënt bij de tandarts en wist zijn opa op de foto te herkennen.
In 1941 heeft tandarts Van Donkersgoed een aanbouw laten maken aan de kant van de Van Vuurenstraat. De patiënten kwamen toen nog steeds via de voordeur binnen. Tussen tandarts Van Donkersgoed en tandarts Spits heeft er nog enkele jaren een andere tandarts gezeten, die het huis huurde.
Toen de huidige bewoners in 1978 met hun Volkswagenbusje uit Groningen naar Brummen kwamen, pasten hun bezittingen met gemak in het busje. Tijdens de eerste jaren vond een ware ontdekkingstocht door het huis plaats waarbij bijvoorbeeld originele schuifdeuren op zolder werden gevonden en verlaagde plafonds verwijderd werden. Inmiddels is het huis volledig ingericht en in fases gerenoveerd en opgeknapt naar hun smaak, met behoud van zoveel mogelijk authentieke details. Naar aanleiding van een oude foto van rond 1900 hebben de huidige bewoners de veranda op de eerste etage laten reconstrueren.
Tandarts Spits heeft hier 30 jaar als tandarts praktijk gevoerd. Sinds een klein jaar zit in de voormalige praktijkruimte de kinderpsychologiepraktijk van mevrouw Spits.
Voorbeelden van originele details in het huis zijn de schouw op de eerste etage, plafonds in het hele huis, marmeren vloertegels en de schuifdeuren met glas in lood. De tochtdeur bevat prachtig gegraveerd glas waarop tropische palmen en exotische gebouwen te zien zijn. Er is een originele kelder onder de trap met ondiepe gewelven. De huidige keuken is nieuw aangebouwd. Ook de bibliotheekkamer is een nieuwe toevoeging, net als een aardige gietijzeren reling voor een raam op de overloop. Op het dak is midden aan de voorkant een dakkapelletje met een spits te zien. De vleugelstukken zijn naar origineel voorbeeld ontworpen door architect Egbert Hoogenberk. Deze dakkapel hoort bij een raam op de zolder.
De serre aan de zitkamer zorgt ervoor dat je het gevoel hebt in de prachtige tuin te zitten terwijl je toch binnen bent. Die tuin, met rechte lijnen en weelderige begroeiing, is aangelegd naar ontwerp van de bekende tuinarchitect Arend Jan van der Horst.
Dit verhaal is ook opgenomen in het boek: “Een kijkje achter de deur van.. monumenten in de gemeente Brummen”.
